महिलाहरूको महान् चाड हरितालिका तिजलाई विशेष चाडको रुपमा मानिन्छ ।तिजलाई विशेष गरि मिठो मसिनो खान-पान गर्ने र मनोरन्जन गर्ने पर्वको रुपमा पनि लिईन्छ मनोरञ्जन मानव जीवनमा आवश्यकता हो । स्वस्थ जीवनका लागि मनोरञ्जन चाहिन्छ । तिजले महिलाको यही अधिकारलाई प्रतिबिम्ब गरेको छ ।

 

तिज शुरु हुन एक महिना अघि देखी नै महिलाहरूमा एक प्रकारको छुट्टै आनन्द र हर्षोल्लास देख्न सकिन्छ । तिजको वेलामा आफन्तलाई बोलाई घरमा अनेक थरीका मिठा–मिठा खाने कुराहरू खुवाउने र माया साटासाट गर्ने चलन छ । हरेक दुःख र पीडा बिर्सँदै दिदीबहिनीहरूले मिठा खाने कुरा खाने, नाच्ने र गाउने गर्छन् ।

 

तर, पछिल्लो समय तिजको मौलिकता हराउँदै गएको छ । तिजको मौकामा साथी र आफन्तसँग बसेर दर खाने नाममा महिला दिदीबहिनीहरूलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा परिवर्तन आएको देख्न सकिन्छ । खाली गरगहनाको प्रदर्शन र कुनै काम नगरी नाचगानको शुरुवात हुन थाल्यो भन्ने पुरुष दाजुभाइहरूको कटाक्ष पनि सुन्ने गरिन्छ ।

 

अहिले पनि तिजको बारेमा सामाजिक सञ्जालहरूमा कतिले तिजका लागि गरिएका भड्किला तयारीहरू फेसबुकका वालभरि देखिन्छन् । साथीसंगीको अनुरोधमा सानो कुरामा पनि पार्टी खाने र खुवाउने प्रचलन बढेको पाइन्छ । 

 

विशेषगरी स्वदेशमा भन्दा प्रवासमा तिजको महिना सुरु हुने दिनदेखि दिनहु दर खाने र नाचगान गर्ने परिपाटीको विकास हाम्रो संस्कृतिमा भित्रिँदै गएको छ ।

 

दिनदिनै फरक पहिरनमा गरगहना प्रदर्शन गर्ने , एकपटक लगाएको सारी अर्कोपटक नलगाउने जस्ता गतिविधिले तिजलाई भड्किलो बनाईरहेको पनि देखिन्छ ।

 

विवाहित महिलाले पतिको दीर्घायुको कामना तथा अविवाहिताहरूले योग्य पतिको माग गर्दै तिजको दिन निराहार व्रत बस्ने उद्देश्यले अघिल्लो दिन मिठामिठा खानेकुरा खाने गर्दछन् । घरघरमा खासगरी दुग्धजन्य परिकार तयार गरी दर खाने चलन रहेको छ । महिलाहरू यो दिन माछामासुबाहेक चोखो चिज खाएर भोलिपल्ट निराहार व्रत बस्ने गर्दछन् ।

 

त्यस्तै, आधुनिकतासँगै यसमा खाने परिकारहरूमा पनि फरक आउन थालेको छ। माइतीघर वा आफन्त कहाँ तथा आफ्नै घरमा खिर, हलुवा, अचार, घिउ, दही, दूध, मिठाई, फलफूललगायतका मिठा परिकारलाई दरको रूपमा खाने गर्दछन् ।

  

विभिन्न काम व्यवसाय विशेषले बाहिरिएका नेपालीहरूले विदेशमा पनि यो पर्व धुमधामका साथ मनाउने गर्छन् । यो क्रम विगतका वर्षमा भन्दा बाक्लिदै पनि गएको छ । महिनौँ अघिदेखि दर खुवाउने बहानामा देखावटी बढेको छ भने विभिन्न पाटी प्यालेसमा हुने नाचगान र दर खुवाउने बहानामा तिज खर्चालुसमेत बन्ने गरेको छ ।

 

तर, अब हामीले यस्तो विकृतिलाई न्युनिकरण गराएर  सुन्दर प्रदर्शन भन्दा पनि आम महिलाहरुमा आत्मविश्वास बढाउदै सक्षम बन्नसक्ने तथा क्षमता प्रदर्शन गर्ने पर्वका रूपमा मनाउन प्रयास गरियो भने सकारात्मक ढंगले संस्कृतिको विकास र हाम्रा संस्कारहरू पछिल्लो पुस्तासम्मलाई जोगाई राख्न सकिनेछ । 

 

हामीले नै सकेनौँ भने फेरि विकृति पनि हामीले नै भित्र्याएको ठहरिन्छ त्यसैले यति धेरै महत्व बोकेको तिजलाई भड्किलोभन्दा सन्देशमूलक तिज मनाऔँ । 

 

नेपाली हिन्दु महिलाहरूको महान पर्व हरितालिका तिज -२०७६ को पावन अवसरमा स्वदेश तथा विदेशमा रहनुहुने सम्पूर्ण दिदीबहिनीहरुको सुस्वास्थ्य, दिर्घायु एंव सकारात्मक सोचको विकास र  समृद्धिका लागि बाहक बन्न सकौं-हामी सबैलाई तिजको शुभकामना !!