हिमालयखवर संवाददाता-
अमेरिका । विदेशमा स्थायी बसोबास गर्ने नेपालीले विदेशी र नेपाली दोहोरो नागरिकता राख्न नपाउने भएका हुन् ? केही दिनयता यो विषय निकै चर्चामा छ । तर त्यो हल्लामा अलिकति पनि सत्यता छैन ।
विदेशमा बस्ने नेपालीलाई गैर-आवासीय नागरिकता दिने नेपालको संविधानमा लेखिएको छ । यो अधिकार हटाउनका लागि संविधान नै परिवर्तन हुनुपर्छ । यसमा कुनै परिवर्तन भएको छैन ।
संविधान परिवर्तन सजिलो विषय पनि होइन । बृहत छलफल र संसदको दुई तिहाईले यसलाई स्विकृत गर्नुपर्ने हुन्छ । यो एकै दिनमा सम्पन्न हुने विषय पनि होइन ।
राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिमा नेपाल नागरिकता ऐनको छलफल भईरहेको छ । यसमा विदेशमा बस्ने नेपालीलाई के कसरी एनआरएन नागरिकता दिने भन्ने छलफलकै क्रममा छ । समितिले संविधानले दिएको अधिकार हटाउन सक्दैन । समितिलाइ उक्त अधिकारपनि छैन ।
सन् २००३ देखि शुरु भएको एनआरएन अभियानको माग भने नेपालीले पाएको नागरिकता निरन्तरता होस भन्ने हो । विदेशमा बस्ने नेपालीको माग आफुले जन्मका आधारमा पाएको नेपाली नागरिकता त्याग्न नपरोस भन्ने छ । विदेशमा बस्ने दोस्रो र तेस्रो पुस्ताको हकमा भने एनआरएन नागरिकता दिएपनि हुन्छ भन्ने छ ।
हालसम्म विदेशमा वस्ने नेपालीले त्यहाँको नागरिकता लिए नेपाली नागरिकता स्वत रद्द हुन्छ । नेपाली नागरिकता रद्द भएपछि नेपालमा घरजग्गा खरिद गर्न, अन्य नेपाली सरह राजनीतिक अधिकार उपयोग गर्न पाइदैन । राजनीतिक अधिकार भनेको चुनावमा उम्मेदवार हुने, भोट हाल्ने हो । उदाहरणका लागि अमेरिकाको नागरिकता लिएपछि नेपाली नागरिकता स्वत रद्द हुन्छ । अमेरिकाले 'तिम्रो देशको यो व्यक्तिले हाम्रो नागरिकता लियो' भन्ने जानकारी परराष्ट्र मन्त्रालय मार्फत नेपाल सरकारलाइ पनि दिन्छ ।
एनआरएन नागरिकता सम्वन्धि कानुन आएपछि पनि जन्मका आधारमा लिएको वा भईरहेको नेपाली नागरिकता रद्दनै हुन्छ । त्यो नागरिकताले मान्यता पाउँदैन । संविधानको व्यवस्था अनुसार अर्को एनआरएन नागरिकता भने लिन सकिन्छ । यसका लागि सरकारले तोकेको निकायमा तोकिएको प्रावधान पुरा गरेर एनआरएन नागरिकता पाइन्छ । कतिलाई एनआरएन नागरिकताको आवश्यकता पनि नपर्न सक्छ । तिनीहरुले नलिन सक्छन् । लिनै पर्छ भन्ने पनि छैन ।
अमेरिकी पासपोर्ट हुनेले एक पटक १६० अमेरिकी डलर तिरेर नेपालको भिसा लिन पाइन्छ । यो भिषाले पाँच बर्षसम्म नेपाल आउन जान पाइन्छ । एक पटक नेपाली छिरेपछि ६ महिना बस्न सकिन्छ ।
एनआरएन नागरिकता पाउनेलाई राजनीतिक अधिकार वाहेक नेपालमा सवै अधिकार नेपाली नागरिक सरह उपयोग गर्न सक्ने संविधानमा उल्लेख छ ।
तर, राज्य व्यवस्था समितिले विदेशी नागरिकता लिएपछि एनआरएन नागरिकता नलिईकन ढाँटेर काम गर्नेलाई भने कारवाही गर्ने सिफारिस गरेको छ । विदेशी नागरिकता लिईसकेपछि पनि अहिले भईरहेको नेपाली नागरिकता देखाएर काम गर्नु अहिले पनि गैरकानुनी हो । पछि पनि गरैकानुनी नै रहने छ ।
विदेशमा वस्ने नेपालीले दोहोरो नागरिकता नपाउने भए भन्ने संसदले यस्तो निर्णय गर्यो भन्ने हल्ला मात्र हो । हालसम्म कुनै पनि प्रावधान परिवर्तन भएको छैन ।
अमेरिकी नागरिकता छ, नेपालमा जग्गा जमिन किन्नु पर्यो के गर्ने ? सबैभन्दा राम्रो उपाय कानुनी परामर्श लिनु उपयुक्त हुन्छ । कुनै कम्पनी खोलेर आफ्नो जग्गा जमिन राख्नपनि सकिन्छ । तर, यदी नेपालमा लगानी गर्दै हुनुहुन्छ भने एक पटक कानुनी परामर्श लिँदा उपयुक्त हुन्छ ।
तस्बिर: सामाजिक संजाल
प्रतिक्रिया